Dünya, oluşumundan bu yana sayısız doğal afet ve kozmik olayla mücadele etti. Ancak 2023’te yaşanan bir olay, bilim dünyasını hayrete düşürdü: Gezegenimiz, tam dokuz gün boyunca her 90 saniyede bir titredi. Peki bu sıra dışı sismik aktivitenin nedeni neydi?
İki yıl önce, Dünya’nın her köşesinde tespit edilen alışılmadık bir sismik sinyal bilim insanlarını harekete geçirdi. Dakikalar içinde tekrarlanan bu titreşimler, dokuz gün boyunca aralıksız devam etti. Yapılan araştırmalar, bu gizemli olayın kaynağını Grönland’ın derin fiyortlarında sıkışmış bir tsunaminin yarattığı dalgalara işaret etti.
Oxford Üniversitesi’nden bir ekip, bu fenomeni çözmek için yüksek hassasiyetli uydu verilerini kullandı. 2022’de fırlatılan SWOT (Surface Water and Ocean Topography) uydusu, okyanusların ve su kütlelerinin detaylı haritalanmasını sağlayarak araştırmacılara kritik veriler sundu.
Yapılan incelemeler, Grönland’daki fiyortlarda “seiche” adı verilen duran dalgaların oluştuğunu ortaya çıkardı. Seiche, kapalı bir su kütlesinde (göl, fiyort vb.) meydana gelen ve su seviyesinde ani değişimlere yol açan salınımlardır. Bu dalgalar, heyelanlar, atmosfer basıncındaki ani değişimler veya tsunamiler tarafından tetiklenebilir.
SWOT uydusunun interferometrik radar verileri, seiche dalgalarının yer yer 2 metreye ulaşan yükseklikte olduğunu gösterdi. Ancak bu titreşimlerin tam olarak nasıl bu kadar geniş bir alanda sismik etki yarattığı hala bir tartışma konusu.
Nature Communications dergisinde yayınlanan çalışma, bu tür doğa olaylarını anlamak için ileri teknoloji gözlem sistemlerinin ne kadar kritik olduğunu vurguluyor. Bununla birlikte, iklim değişikliğinin tetiklediği aşırı olayların insan yaşamı ve altyapılar üzerindeki etkilerini öngörmek için bu tür verilerin hayati önem taşıdığına dikkat çekiliyor.
Bu keşif, gezegenimizin ne kadar dinamik ve beklenmedik olaylara gebe olduğunu bir kez daha gösterdi. Yeni teknolojiler sayesinde, doğanın gizemlerini çözmeye bir adım daha yaklaşıyoruz. Ancak ortada cevaplanmayı bekleyen birçok soru var: Benzer olaylar başka nerede yaşanabilir? İklim değişikliği bu tür sismik aktiviteleri artıracak mı?
Bilim, bu soruların peşinden koşmaya devam edecek…
