Bu yazımızda “Ethereum Rollup nedir, nasıl çalışır” gibi soruların yanıtlarını bulabilirsiniz.
Ethereum hala pahalı olmaya devam ediyor ki nedeni, endüstrideki en büyük akıllı sözleşme ağının görece yavaş olmasıdır.
Ethereum sorunlarını tam olarak çözene kadar, blok zincirini hızlandıran ölçeklendirme çözümlerine ihtiyaç duymaya devam edecek.
İçindekiler
Rollup’lar nedir?
Rollup’lar Ethereum ağı üzerinde ayrı bir katman (Layer-2) olarak çalışır ve ana ağdaki işlemlerin aynısı burada gerçekleşir.
Bu faaliyetlerin gerçekleştiğine dair kanıtlar küçük bir veri parçasına toplanır ve ana ağa gönderilir. Ethereum’u tıkayan ham verilerin azaltılmasıyla işlemler daha hızlı ve maliyetleri düşük (ölçeklenmiş) halde gerçekleşir.
Layer-2 çözümlerinin iki ana türü bulunur: Optimistic ve Zero Knowledge. Bu iki grup, işlemlerin doğrulanma şekilleriyle birbirlerinden ayrışırlar.
Optimistic Rollup’lar, toplanan verilerin geçerli olduğu varsayımını yapar. Buradaki fikir, geçerliliği varsayarak işlerin hızlanmasıdır. Hileli işlemlere karşı koruma sağlamak için itiraz edilmesine olanak tanır. Bu durumda işlem, meşru olup olmadığını kontrol etmek ve anlaşmazlığı çözmek için doğrudan Ethereum ağına gönderilir.
Optimism, Arbitrum, Boba Network bunların arasında yer alıyor.
Zero Knowledge Rollup’lar (ZK) ise daha farklı çalışır. Bunlar, Zero Knowledge bilgi kanıtı adı verilen bir kriptografi parçasına güvenirler; bu, birisinin bir ifadenin doğru olduğunu matematiksel olarak bu ifade hakkında ek bilgi ifşa etmeden kanıtlamasına olanak tanır. Kriptoda bunlara zk-SNARK’lar denir ve “özlü, etkileşimli olmayan bilgi argümanı” adı verilen ek bir kriptografi parçasına atıfta bulunulur. SNARK sadece geçerli işlemlerin Rollup’a yüklenmesine izin verir.
StarkWare, zkSync ve Polygon ZK’lar arasında yer alıyor.
Rollup’ların geleceği
Rollup’ların geleceği Ethereum yükseltmelerinin nasıl sonuçlanacağına bağlı olacaktır. Ağ bir gün o kadar hızlı hale gelebilir ki, bunlar gereksiz bir hale gelebilir. Tersine, Solana ve Avalanche gibi rakip Layer-1’ler Ethereum’u koltuğundan ederse veya örneğin DeFi trafiğinin çoğunluğu başka ağlara kayarsa, Rollup’lar gereksiz hale gelebilir.
Alternatif olarak, Rollup’lar gelecekteki Ethereum yükseltmeleriyle entegre olabilirler. Nitekim, Ethereum’un kurucusu Vitalik Buterin, ölçeklendirme çözümlerinin bundan sonra da önemli bir rol oynamaya devam edeceğini söylüyor.
