İçindekiler
İlk önemli motor örneği Savery’den geldi!
İcat edilen ilk motor İngiliz mucit ve mühendis Thomas Savery tarafından 1698 yılında yapılmıştır. Savery’nin yaptığı bu motor tam anlamıyla günümüzde çalışan otomobil motorlarına benzemiyordu. Yapılan bu çalışma basitçe anlatılmak istenirse, buharla çalışan ve madenlerden su çekmek için yapılan bir tulumba idi. Bu tulumba sistemi verimsiz olduğundan pek kullanılmadı ama yine de kendinden sonraki çalışmalar için bir öncü oldu.
Watt Buhar makinesi
İngiltere Watt ile bir devrim yaşadı! 1769’da o zamanlar Birleşik Krallık bünyesindeki İskoçya’da yaşayan James Watt, buhar makinesini icat etti. İngiltere’de ‘Sanayi Devrimi’nin başlamasına yol açan bu buluş oldu. ‘beygir gücü’ tabirinide ilk kullanan yine Watt olmuştur. Bunun yanında, ‘güç birimi’ olan Watt’ın uluslararası birim sistemine (SI) girmesi de Watt sayesinde olmuştur.
Stirling motoru nedir? Stirling motorunu kim icat etti?
Yine bir İskoç olan Robert Stirling, 1818 yılında motorunun ilk pratik örneği olan ve kendi adını taşıyan Stirling motorunu icat etti. Bu motor taş ocaklarından su çekmek için kullanıldı. Robert Stirling ile ilgili ilginç ama aslında şaşırılmaması gereken bir şey de, Stirling’in yedi çocuğu vardı ve bunlardan 5’i meslek olarak kendilerine mühendisliği seçmişlerdir.
Sadi Carnot (Termodinamiğin babası)- “Carnot Çevirimi”
Fazla değil, birkaç yıl daha ilerlediğimizde karşımıza Fransız askeri mühendisi ve fizikçi Sadi Carnot adı karşımıza çıkıyor. Sadi ismi babasının hayran olduğu İranlı şair Sadi’den gelmektedir. Mühendislik öğrencileri bu isime termodinamik kitaplarından “Carnot Çevrimi” ile alışkın olacaklardır. Kendisi “Termodinamiğin Babası” olarak da anılır. 1824 yılında ilk yayını ısı motorunun verimliliğinin, bir motor ile bunun çevresi arasındaki sıcaklık farkına bağlı olduğu idi.
Modern motor tarihi Otto ile başladı!
Yıllar geçiyor ve bu kez de 1877’de Nikolaus Otto ismini duyuyoruz. Otto, zamanımızın içten yanmalı motorlarına öncülük eden bir içten yanmalı motor icat ederek tarihe geçti. Motorun içerisindeki silindirler aşağı yukarı hareket ederek güç üretebiliyordu.
‘Otto Çevrimi’nin 4 temel ilkesi
- Emme Zamanı: Piston, silindirin içinde üst ölü noktadan alt ölü noktaya doğru hareket ederken, emme supaplarının açılmasıyla birlikte silindirin içerisini hava ile doldurur.
- Sıkıştırma Zamanı: Pistonlar, üst ölü noktaya doğru hareketini tekrarlarken silindire dolan havayı da sıkıştırır.
- İş Zamanı: Sıkışan bu hava yüksek basınca geldiğinde de bujiler tarafından kıvılcım gönderilerek ateşleme işlemine geçilir.
- Egzoz Zamanı: Aşağıda bulunan piston da, silindir içerisine dolan kirli hava-yakıt karışımını (egzozu), üst ölü noktaya hareket ederek (egzoz supaplarınında açılmasıyla birlikte) silindir içerisinden dışarıya doğru atar.
Motor tarihindeki önemli alternatif Diesel’den geldi
Yaklaşık 15 yıl sonra, 1892’de yine Alman bir mühendis ve mucit olan Rudolf Diesel ile tanışıyoruz. Hani şu otomobillerde kullanılan dizel yakıtın isim babası olan Rudolf Diesel. Dizel motorlar çalışma prensibi olarak Otto motorları gibi 4’e ayrılırlar. Bu evreler yukarıda da belirtildiği gibi emme, sıkıştırma, iş ve egzozdur. Dizel motorları Otto motorlarından yani benzinle çalışan motorlardan ayıran birkaç temel esas vardır. İlk olarak dizelde buji yerine kızdırma bujisi dediğimiz buji bulunur.
- Bunlar yüksek bir gerilimde çalışırlar çünkü dizel motorlar benzinlilere göre daha fazla sıkıştırma yapar ve kışın bu motorlarda hava-yakıt karışımını yakmak zor olacağından bu gerilime ulaşılır.
- Diğer bir fark ise, dizel motorlar benzinlilere oranla daha temizdir fakat daha fazla gürültü çıkarırlar. Benzinli ve dizel motorları hiç görmeden, motor çalışırken çıkan ses ile ayırt edilebilir.
- Ayrıca dizeller yine benzinlilere kıyasla daha az güç üretirler.
