Kanada’nın satın aldığı F-35A jetlerinin maliyeti, beklenenden yaklaşık %50 daha fazla çıkarak ülkeyi ağır bir ekonomik yükle karşı karşıya bıraktı. Türkiye gibi daha önce programdan çıkarılan ülkeler için bu gelişme, “Yüksek teknoloji mi, yüksek fatura mı?” sorusunu yeniden gündeme getirdi.
Kanada Sayıştay Başkanı Karen Hogan’ın Avam Kamarası’na sunduğu son denetim raporuna göre, Ottawa yönetiminin 88 adet F-35 savaş uçağı için ödeyeceği toplam tutar 27,7 milyar Kanada doları (yaklaşık 20,2 milyar ABD doları) oldu. Bu rakam, daha önce açıklanan 19 milyar Kanada dolarlık tahmini maliyetin çok üzerinde. Maliyet artışı sadece uçaklarla sınırlı değil; gelişmiş silah sistemleri, teknik altyapı, bakım hizmetleri ve yeni filo tesislerinin inşaatı gibi ilave unsurlar da bütçeyi zorluyor.
Sayıştay raporunda, F-35A jetlerini barındıracak tesislerin inşaatının üç yıldan fazla geciktiği belirtiliyor. Gecikme nedeniyle geçici çözümler üretilmek zorunda kalınırken, bu da projeye ek maliyet olarak yansıdı. Ayrıca, gelişmiş savaş jetlerini kullanacak nitelikli pilot eksikliği de hala çözülmemiş durumda. Hogan’a göre, bu sorunlar 2018’de tespit edilmiş olmasına rağmen altı yıldır ilerleme sağlanamadı. Bu da projenin zamanında ve etkili biçimde hayata geçirilmesini zorlaştırıyor.
Türkiye, 2019 yılında Rusya’dan S-400 hava savunma sistemi aldığı gerekçesiyle F-35 programından çıkarılmıştı. Ancak son dönemde ikili ilişkilerde yaşanan yumuşamayla birlikte Türkiye’nin programa geri alınması yeniden gündeme geldi. Kanada örneği, F-35 platformunun yalnızca teknolojik değil, aynı zamanda finansal ve lojistik olarak da ciddi bir yük getirdiğini ortaya koyuyor. Türkiye’nin olası dönüşü öncesinde, maliyet-fayda analizi daha da kritik hale geliyor.
Kanada, bu büyük harcama ile NATO’ya yönelik savunma taahhütlerini yerine getirmeyi amaçlıyor. Ancak gayrisafi yurt içi hasılanın %2’sini savunmaya ayırma hedefinin gerisinde kalması nedeniyle eleştirilerin odağında. Başbakan Mark Carney, bu durumun ardından savunma harcamalarını artırma sinyali verdi. Bu tablo, NATO üyeleri arasındaki yük paylaşımı tartışmalarını da yeniden alevlendirebilir.
Kaynak: Investing.com Haber Raporu
