Galaksimizin kaderi hakkında bildiğimizi sandığımız şey değişmek üzere. Yıllardır bilim insanları, ders kitapları ve müzeler bize güzel evimiz Samanyolu’nun, bir trilyondan fazla yıldıza ev sahipliği yapan komşu bir galaksi olan Andromeda ile çarpışma rotasında olduğunu söylüyor.
Önceki hesaplamalar, iki galaksinin yaklaşık beş milyar yıl içinde birbirine çarparak sonunda tek bir devasa galaksiye dönüşmesinin beklendiğini gösteriyordu.
Ancak yeni bir çalışma, bu çarpışmanın önümüzdeki 10 milyar yıl içinde bile gerçekleşmeme ihtimalinin yüzde 50 olduğunu öne sürüyor.
Çalışmanın yazarları, “Tüm galaksilerin mevcut konumları, hareketleri ve kütlelerindeki belirsizliklerin, çok farklı sonuçlara ve önümüzdeki 10 milyar yıl içinde Samanyolu-Andromeda birleşmesinin olmama olasılığının yaklaşık yüzde 50’ye yakın olmasına yer bıraktığını bulduk” diyor.
Bu, çarpışmanın kaçınılmaz olduğu yönündeki uzun süredir devam eden varsayımdan dramatik bir sapma.
Gelecekteki bir çarpışmaya dair daha önceki tahminler, Andromeda’nın Samanyolu’na doğru ne kadar hızlı hareket ettiğine dayanıyordu. Bilim insanları, Andromeda’nın bize doğru ne kadar hızlı geldiğini anlamak için Doppler etkisi adı verilen bir şey kullandı.
Bu, bir sirenin size doğru gelirken daha tiz, uzaklaşırken ise daha alçak ses çıkarmasını sağlayan aynı prensip. Astronomide, bir galaksi Dünya’ya doğru hareket ettiğinde ışığı spektrumun mavi ucuna doğru hafifçe kayıyor, buna maviye kayma deniyor ve uzaklaştığında ışık kırmızıya kayıyor.
Andromeda’nın ışığındaki bu renk kaymasını inceleyerek, bilim insanları onun bize doğru geldiğini söyleyebilir.
Ancak, galaksiler gökyüzünde yanlara doğru da hareket ediyor; buna enine hareket deniyor. Bu yandan yana hareketi ölçmek son derece zor, özellikle de Andromeda 2,5 milyon ışık yılı uzakta olduğu için.
Yani, geçmiş çalışmalar bu yanal hareketi ya görmezden geldi ya da çok küçük olduğunu varsaydı. Bu yüzden araştırmacılara göre, önden çarpışma neredeyse kesin görünüyordu. Bu yeni çalışmada, araştırmacılar soruna farklı yaklaşmaya karar verdi.
Çalışma yazarları yeni veri toplamak yerine, Hubble Uzay Teleskobu ve yıldızları ve galaksileri büyük bir hassasiyetle haritalayan bir görev olan Gaia’dan alınan mevcut ölçümleri dikkatlice yeniden inceledi.
Çalışmalarını benzersiz kılan şey, sadece tek bir değer kümesi kullanmamaları, aynı zamanda bu ölçümlerdeki tüm belirsizliklere bakmalarıydı. Yani, çarpışmaya giden yolda iki galaksiyi etkileyebilecek her şey hesaplamalarına dahil edildi.
Bu, Samanyolu ve Andromeda’nın hızı ve konumu için her biri biraz farklı değerler kullanan binlerce bilgisayar simülasyonu çalıştırmalarına olanak sağladı. Sadece en olası sayıların kullanıldığı önceki çalışmalarda, çarpışma her zaman gerçekleşti. Ancak bu daha geniş yaklaşımla resim değişti.
Ayrıca, ekip hesaplamalarında yakınlardaki iki galaksinin, Büyük Macellan Bulutu’nun (Samanyolu’na düşen daha küçük bir galaksi) ve Andromeda’nın yörüngesinde dönen Üçgen Galaksisi olarak da adlandırılan M33’ün kütle çekim etkisini de inceledi.
Bu iki galaksi yerçekimi dürtmeleri gibi davranıyor. Örneğin, M33 Andromeda’yı bize biraz daha yakınlaştırırken, Büyük Macellan Bulutu Samanyolu’nu biraz daha uzaklaştırıyor. Bu küçük etkiler nihai sonuç üzerinde büyük bir etkiye sahipti.
Tüm bu ayrıntılar dahil edildiğinde, sonuçlar senaryoların yaklaşık yarısında Samanyolu ve Andromeda’nın en azından önümüzdeki 10 milyar yıl içinde asla çarpışmayacağını gösterdi.
Çalışmanın yazarlarına göre, galaksiler çarpışsa da çarpışmasa da, Dünya’nın tehlikede olma olasılığı düşük. Bunun nedeni, bir birleşme olsa bile, tek tek yıldızların (Güneşimiz gibi) birbirinden o kadar uzakta olması ki gerçek yıldız-yıldız çarpışmalarının inanılmaz derecede nadir olması.
Galaksiler birleşirse, yavaşça çok daha büyük ve yuvarlak bir galaksiye dönüşecekler ve yıldızlar yerçekimi altında birlikte dönecekler. Öte yandan, eğer birleşmezlerse, milyarlarca yıl boyunca birbirlerinin etrafında hiç temas etmeden, birbirlerinin yerçekiminden etkilenerek, ama asla kaynaşmadan dönüp durabilirler.
Çalışmanın bir sınırlaması, Andromeda’nın yanlamasına hızından bahsetmemesi. Bu değerdeki ufak bir fark bile birbirimizle çarpışıp çarpışmayacağımıza karar verebilir. Şu anda, aletler nihai bir cevap verecek kadar hassas değil.
Ancak, uzay teleskopları ve gözlem araçları gelişmeye devam ettikçe, gelecekteki veriler bilim insanlarının enine hareket hakkında daha iyi tahminler yapmasına yardımcı olabilir.
Çalışmanın da Nature Astronomy dergisinde yayımlandığını belirtelim.
