Portekiz hükümeti, 2024 yılında başlatmayı planladığı F-35 alım sürecinden vazgeçtiğini duyurarak dikkatleri üzerine çekti. Bu karar, Avrupa’da savunma alanında yaşanan yeni eğilimleri de gözler önüne seriyor.
Portekiz Hava Kuvvetleri, halihazırda 25 adet F-16 uçağını kullanıyor. Bu filonun görev ömrünün sona yaklaşması nedeniyle, F-35 Lightning II savaş uçaklarının en ciddi adaylardan biri olarak değerlendirildiği biliniyordu. Ancak son açıklamada, F-35 programından çekilme kararı alındığı ve bunun yerine Avrupa yapımı alternatiflere yönelindiği resmen duyuruldu.
Portekiz Savunma Bakanlığı tarafından yapılan açıklamada, bu kararın arkasındaki ana nedenler arasında ABD’nin NATO politikalarındaki öngörülemez tutumu ve mevcut jeopolitik belirsizliklerin olduğu belirtildi. Özellikle son yıllarda Avrupa ülkeleri, kendi savunma sanayilerini güçlendirme yönünde daha kararlı adımlar atmaya başlamıştı. Bu durum, F-35 gibi yüksek teknolojili ancak siyasi açıdan bağımlılık yaratan platformlara olan ilgiyi sorgulatmaya başladı.
Portekiz’in yeni savaş uçağı ihtiyacını karşılamak için değerlendireceği modeller arasında üç önemli Avrupa menşeli seçenek öne çıkıyor:
Dassault Rafale (Fransa):
Hava-hava ve hava-yer görevlerinde üstün yetenekli, Fransa’nın gurur projesi.
Eurofighter Typhoon (İngiltere, Almanya, İtalya, İspanya ortak üretimi):
NATO uyumlu, çok rollü savaş uçağı. Avrupa’da en geniş kullanıcı ağına sahip model.
Saab JAS-39 Gripen (İsveç):
Daha ekonomik, bakım maliyetleri düşük ve çevik bir savaş uçağı. Stratejik bağımsızlık isteyen ülkeler tarafından tercih ediliyor.
Bu üç seçenek de Portekiz’in hem teknik hem stratejik ihtiyaçlarını karşılayabilecek nitelikte. Karar aşamasının önümüzdeki aylarda netleşmesi bekleniyor.
Savunma analisti Prof. Dr. Jorge Marques’e göre:
“Portekiz’in bu kararı sadece ekonomik değil, aynı zamanda Avrupa’nın savunma bağımsızlığı arayışının bir parçası. NATO içinde ABD dışı çözümlere yönelmek, daha dengeli bir ittifak modeli oluşturabilir.”
Benzer görüşler, Almanya ve Fransa gibi ülkelerde de dillendiriliyor. Özellikle Fransa’nın stratejik özerklik vurgusu bu doğrultuda önemli bir politik eksen haline geldi.
Türkiye, F-35 programından çıkarılmasının ardından Milli Muharip Uçak KAAN ve diğer alternatif platformlara yönelmiş durumda. Portekiz’in bu kararı, benzer düşünen ülkeler için emsal teşkil edebilir. Ayrıca, Türkiye’nin de gelecekte Avrupa menşeli savaş uçaklarıyla iş birliği yapma potansiyelini artıran diplomatik açılımlar için bir fırsat doğurabilir.
Kaynak: NATO Defense Policy Analysis Reports
